Γιατί οι Γερμανοί ζηλεύουν τους Έλληνες;

Του Todd Buchholz* / The New York Times

Η Ελλάδα είναι λυγισμένη και χρεοκοπημένη. Το έλλειμμα του προϋπολογισμού της φτάνει σχεδόν το 10% του ΑΕΠ, ενώ οι Γερμανοί έχουν πνίξει το δικό τους έλλειμμα στο 1,5%. Ρωτήστε έναν τυπικό Γερμανό και θα σας πει: «Πίνουν και χορεύουν όλη μέρα. Εμείς περιμένουμε το ηλιοβασίλεμα για να ξεκινήσουμε». Αυτή είναι η εικόνα που έχει. Οι σκληρά εργαζόμενοι, πειθαρχημένοι Γερμανοί παραμένουν αξιόχρεοι και νηφάλιοι. Αντίθετα, οι γείτονες της Μεσογείου περιφέρονται σε γόνιμους αγρούς με ανθισμένες λεμονιές και ελιές.

Παρ’ όλα αυτά οι Γερμανοί υποστηρίζουν, έστω και με γκρίνιες, τα πακέτα διάσωσης. Στις πρόσφατες εκλογές στη Γερμανία ενισχύθηκαν οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι, παρότι είναι ακόμη πιο φιλικοί προς το ευρώ απ’ ό,τι η κυβέρνηση Μέρκελ. Μα γιατί οι Γερμανοί βάζουν βαθιά το χέρι στην τσέπη για να σώσουν τον Αλέξη Ζορμπά και τους γείτονές του; Η τυπική απάντηση είναι για να διαφυλάξουν τη γερμανική οικονομία. Αλλά αυτό είναι ένα φτωχό επιχείρημα. Παρά τη μεγάλη κρίση της παγκόσμιας οικονομίας, η γερμανική παραμένει σταθερή, με την ανεργία στο αξιοπρεπές ποσοστό του 7%, ενώ η χώρα έχει θετικό εμπορικό ισοζύγιο, ακόμη και στις συναλλαγές της με την Κίνα. Είναι βέβαια αλήθεια ότι η υιοθέτηση του ευρώ, το 1999, βοήθησε τις γερμανικές εταιρείες, αλλά ο κύριος σκοπός της Ευρωζώνης δεν ήταν ποτέ οικονομικός. Εάν το χρήμα ήταν το θέμα, η Γερμανία δεν θα είχε εγκαταλείψει το αγαπημένο της μάρκο, ελεγχόμενο από την αξιόπιστη και λιτή Μπούντεσμπανκ, για ένα νέο νόμισμα που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο κάποιοι ξένοι πολιτικοί, οι οποίοι θα ενδιαφέρονται για να προσελκύσουν ψήφους στη Σλοβενία.

Οχι λοιπόν. Το πραγματικό κίνητρο της Γερμανίας για να βοηθήσει τους Ελληνες δεν είναι το χρήμα. Είναι η κουλτούρα. Οι Γερμανοί υποφέρουν από εθνική ζήλια. Επί 200 χρόνια αναζητούν το χαμένο κομμάτι της ψυχής τους: το πάθος. Το βρίσκουν συνήθως στον Νότο και ζηλεύουν το χαλαρό πνεύμα και τις ηλιόλουστες ημέρες που απολαμβάνουν οι ανέμελοι Μεσογειακοί τους γείτονες.

Στις αρχές του 19ου αιώνα, ο Γκαίτε έγραψε ότι τα ταξίδια του στην Ιταλία τον γέμισαν με δημιουργική ενέργεια. Λίγο αργότερα, ο Χάινριχ Χάινε προσκύνησε την ίδια χώρα, γράφοντας στον θείο του: «Εδώ η φύση είναι πανέμορφή και οι άνθρωποι αξιαγάπητοι. Στον αέρα των ψηλών βουνών, ξεχνάς τα προβλήματά σου και η ψυχή σου αγαλλιάζει». Από την πλευρά του, ο Νίτσε υποστήριξε ότι η γερμανική ψυχή είναι υπανάπτυκτη και χρειάζεται περισσότερο πάθος. Ο Γερμανός φιλόσοφος είχε εντυπωσιαστεί με την Αρχαία Ελλάδα και είναι γνωστός για τη σύγκριση που έκανε ανάμεσα στον νηφάλιο Απόλλωνα και τον ριψοκίνδυνο, μεθύστακα του Νότου, Διόνυσο. Μια δόση από Διόνυσο ίσως να μην ήταν κακή για τη Γερμανία, σημείωνε ο Νίτσε.

Σήμερα, όμως, η Γερμανία φαίνεται πολύ απολλώνια. Εταιρείες όπως η BMW κατακτούν τις διεθνείς αγορές, σχεδιάζοντας αψεγάδιαστες και τέλεια συγχρονισμένες μηχανές. Αλλά πότε μπορούν οι Γερμανοί να μπουν στο πνεύμα του Διόνυσου; Μόνο όταν κάνουν διακοπές στην Ελλάδα, την Ισπανία, την Ιταλία, ή ακόμη και την Πορτογαλία. Ακόμη και τότε όμως, δεν μπορούν να ισορροπήσουν, όπως φαίνεται και στη νουβέλα του Τόμας Μαν «Θάνατος στη Βενετία», όπου ο αγέλαστος και αυταρχικός πρωταγωνιστής, αλλάζει ριζικά τους τρόπους του και το φέρσιμό του, όταν βρίσκεται στην Ιταλία.

Η Γερμανία λοιπόν έχει τη δύναμη να επιβάλει την πειθαρχία, αλλά νιώθει άσχημα για τους γείτονές της. Οι Γερμανοί απλώς δεν μπορούν να κόψουν τους συναισθηματικούς τους δεσμούς με τους απείθαρχους, αλλά παθιασμένους αδελφούς τους στον Νότο. Στη διάρκεια του Οκτόμπερφεστ (το διάσημο φεστιβάλ μπίρας του Μονάχου), οι Γερμανοί τραγουδούν συχνά, καθώς πίνουν, το λαϊκό τραγούδι «Grieschiher Wein» (ελληνικό κρασί). Μυστηριώδες και διεγερτικό, το ελληνικό κρασί συγκρίνεται με το «αίμα της γης» από τον λαϊκό στιχουργό. Στο τραγούδι, ένας Γερμανός κρυφοκοιτάει, ενώ οι Ελληνες πίνουν παρέα και αποζητάει να τον καλέσουν μαζί τους. Δεν χρειάζεται να τους το πει όμως, γιατί οι Ελληνες με τα σκούρα μάτια, τον καλούν στην παρέα τους.

Παρότι στη διάρκεια της ιστορίας τους, οι Γερμανοί υποστήριξαν τη φυσική τους ανωτερότητα, η αλήθεια είναι ότι ακόμη δεν είναι σίγουροι για το αν είναι ευχαριστημένοι με τον τρόπο ζωής τους.

* Ο κ. Todd Buchholz είναι Αμερικανός συγγραφέας και οικονομολόγος.

το άρθρο δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή

Γ. Κοντογιώργης: "Δεν υπάρχει διέξοδος χωρίς την αλλαγή του πολιτικού συστήματος"

Ερώτηση: Βλέπουμε ότι τελικά οι βουλευτές ενώ έπρεπε να αντιπροσωπεύουν τον λαό, έχουν ταυτιστεί με το κράτος και την εξουσία. Υπάρχει κάποια σύγχυση ρόλων; Βάσει αυτού, πιστεύετε ότι η επόμενη Βουλή πρέπει να είναι αναθεωρητική-συντακτική;

Απάντηση:

Οι βουλευτές δεν αντιπροσωπεύουν την κοινωνία. Αυτό όσο και αν ακούγεται περίεργα προβλέπεται ρητά από το Σύνταγμα. Ο βουλευτής αντιπροσωπεύει το έθνος όχι την κοινωνία. Είναι επείγον επομένως να αποδοθεί το έθνος στον φυσικό του φορέα την κοινωνία των πολιτών και συνακόλουθα η ευθύνη της διαχείρισής του σ’αυτην και όχι στο κράτος. Πρέπει δηλαδή το πολιτικό σύστημα να περιέλθει, τουλάχιστον κατά την αρμοδιότητα του εντολέα, στην κοινωνία και να μην κατακρατείται η ιδιότητα αυτή, του εντολέα, από το κράτος. Η υπέρβαση του ελληνικού προβλήματος και η έξοδος από την τωρινή κρίση επιβάλει με άλλα λόγια η επόμενη Βουλή να είναι συντακτική. Όχι για τη διαρρύθμιση των εσωτερικών ισορροπιών στην εξουσία του κράτους, αλλά για τη μεταβολή της σχέσης μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής.

Ερώτηση: Ο κόσμος παρατηρεί την απουσία χαρισματικών ηγετών. Που νομίζετε εσείς ότι οφείλετε;

Απάντηση:

Δεν χρειάζεται η παρουσία χαρισματικών ηγετών, αλλά ένα πολιτικό σύστημα που θα εμποδίζει τους μηχανισμούς να αναδεικνύουν το πολιτικό προσωπικό και που επίσης θα το εξαναγκάζει θεσμικά να υπηρετεί την κοινωνία, το κοινό συμφέρον, αντί του ιδίου συμφέροντος ή εκείνου των ομάδων που διαπλέκονται με την πολιτική εξουσία και των συγκατανευσιφάγων.

Ερώτηση: Όταν μια κοινωνία βάλλεται θα έπρεπε συνεκτικά στοιχεία αυτής, όπως η Ιστορία της, να προβάλλονται εντονότερα. Ωστόσο, το ντοκιμαντέρ του ΣΚΑΙ «1821» έχει προκαλέσει πολλές αντιδράσεις. Πιστεύετε ότι γίνεται προσπάθεια αλλοίωσης της Ιστορίας μας με ιδιοτελείς σκοπούς; Υπάρχει τελικά το Ελληνικό Έθνος ως συνέχεια μέσα στην Ιστορία;

Απάντηση:

Δεν είναι η πρώτη φορά που η άγνοια αναγορεύεται σε “μαμή” της ιστορίας. Το παρελθόν είναι μια σοβαρή υπόθεση για να αφήνεται σε ερασιτέχνες. Και γίνεται επικίνδυνο εγχείρημα όταν έρχεται να υπηρετήσει καταστάσεις και συμφέροντα συγχρονικά μας. Όντως, στο όνομα της “αντικειμενικότητας” της ιστορίας διαπράττεται σήμερα το ίδιο ατόπημα που άλλοτε επιχείρησε ο αυταρχικός εθνικισμός. Το διακύβευμα ωστόσο είναι πιο σημαντικό, αφού στοχοποιείται το έρμα της ταυτοτικής συλλογικότητας, προκειμένου να καμφθεί η δυνατότητα της κοινωνίας να ορίσει τα του οίκου της και, συνακόλουθα, να διεκδικήσει τον έλεγχο των πεπραγμένων της πολιτικής εξουσίας. Η ολιγαρχική αυτή επιλογή συνδυάζεται με το διεθνές εγχείρημα να εδραιωθεί η ολοκληρωτική ανατροπή που έχει ήδη συντελεσθεί στο διεθνές επίπεδο, μεταξύ κοινωνίας, κράτους και αγοράς, υπέρ της τελευταίας. Το ελληνικό έθνος, η ταυτοτική συλλογικότητα της ελληνικής κοινωνίας, υπήρξε διαρκής. Το ελληνικό παρελθόν διδάσκει την πρόοδο και αυτό ενοχλεί τη νεοτερικότητα, για πολλούς λόγους. Διδάσκει την καθολική και όχι μόνο την ατομική ελευθερία, τη δημοκρατία, την οικουμένη ως μετα-κρατοκεντρική φάση της ιστορίας και πολλά άλλα, που το παρελθόν της νεοτερικότητας αγνοεί, κυρίως όμως η άρχουσα τάξη της εποχής μας δεν επιθυμεί να τίθενται στο τραπέζι του διαλόγου. Οπωσδήποτε, όπως έχω επισημάνει και άλλες φορές, ειδικότερα για την ελληνική άρχουσα τάξη, το ελληνικό παρελθόν είναι όχι απλώς δυσβάσταχτο αλλά και μη επιθυμητό, διότι κάνει ασήκωτη τη σύγκριση με τα πεπραγμένα του νεοελληνικού κράτους.

Ερώτηση: Ποια η σχέση ελληνικού κράτους και Έθνους; Υπάρχει η ίδια σχέση και σε άλλες χώρες, όπως π.χ. Γερμανία, Γαλλία ή Αγγλία;

Απάντηση:

Σαφώς όχι. Τα ευρωπαϊκά κράτη έσυραν τις κοινωνίες από την φεουδαρχία στον ανθρωποκεντρισμό, έπαιξαν δηλαδή έναν μείζονα ρόλο για την απελευθέρωση των λαών τους. Στην ελληνική περίπτωση το κράτος της νεοτερικότητας, το πολιτικά κυρίαρχο κράτος, αποτέλεσε έναν αναχρονισμό, καθώς ήταν αναντίστοιχο με το ανθρωποκεντρικό ανάπτυγμα (λχ τις ελευθερίες και τα αντίστοιχα θεσμικά βιώματα) της κοινωνίας. Εξού και μεταβλήθηκε σε θεσμό κατοχής επί της κοινωνίας των πολιτών και σε μοχλό αποδόμησης και απαξίωσης του ελληνισμού.

Ερώτηση: Μέχρι τώρα έχει επικρατήσει η πελατειακή σχέση μεταξύ πολιτών-κράτους και η απουσία συλλογικών οργάνων. Πώς θα μπορέσει ο πολίτης να αποκτήσει αποφασιστικό ρόλο και συμμετοχή στην πολιτική της χώρας; Πιστεύετε ότι η νέα διαίρεση της χώρας σε περιφέρειες μπορεί να βοηθήσει ώστε να ληφθούν, πιο οργανωμένα, πρωτοβουλίες έκφρασης των πολιτών;

Απάντηση:

Για να απαντήσουμε στο ζήτημα της πολιτικής συμμετοχής των πολιτών πρέπει να διερωτηθούμε εάν επιθυμούμε τον πολίτη εντός ή εκτός του πολιτικού συστήματος. Η έννοια της συμμετοχής στη νεοτερικότητα γίνεται αντιληπτή ως μια εξωθεσμική πολιτική παρέμβαση που επιδιώκει να ασκήσει πίεση στους φορείς του πολιτικού συστήματος. Είμαι βέβαιος ότι η εποχή της κοινωνίας ιδιώτη έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Ζητούμενο για το άμεσο μέλλον θα είναι η θεσμική ενσωμάτωση της κοινωνίας των πολιτών στην πολιτεία. Πρώτη μας πράξη οφείλει να είναι ο επανορισμός των βασικών εννοιών που αποτελούν το θεμέλιο της εποχής μας. Τη δημοκρατία, την ελευθερία, την αντιπροσώπευση, την ισότητα, τη δικαιοσύνη, τα οικονομικά και πολιτικά συστήματα ενγένει. Ν αποκτήσουμε συνείδηση ότι αυτό που ονομάζουμε “έμμεση δημοκρατία” δεν είναι ούτε δημοκρατία ούτε καν αντιπροσώπευση. Η μετάβαση στο αντιπροσωπευτικό σύστημα είναι προϋπόθεση της θεσμικής ενσωμάτωσης της κοινωνίας των πολιτών στην πολιτική. Η πελατειακή σχέση που αναφέρετε είναι μετα-ταξικό φαινόμενο, αντανακλά μια κοινωνία που διαθέτει πολιτική ατομικότητα και εντούτοις την αντιμετωπίζει το κράτος ως μάζα/ιδιώτη. Η κοινωνία αυτή μπορεί να λειτουργήσει συλλογικά μόνο σε περιβάλλον δήμου, δηλαδή πολιτειακής συγκρότησης.

Ερώτηση: Μπορούν τελικά να ελεγχθούν οι πολιτικοί; Η πολιτική ευθύνη είναι διαφορετική από την ποινική;

Απάντηση:

Η πολιτική ευθύνη διαχωρίζεται από την ποινική και γενικότερα από την δικαιϊκή ευθύνη, στα πολιτικά συστήματα που δεν είναι ούτε δημοκρατικά ούτε αντιπροσωπευτικά, όπως το σημερινό. Κανείς που κατέχει την πολιτική κυριαρχία, το μονοπώλιο της πολιτικής εξουσίας, δεν υπάγει εαυτόν στη δικαιοσύνη. Είναι επείγον να καταργηθεί η ασυλία, αλλά και κάθε νόμος περί ευθύνης των πολιτικών και να περιέλθουν απευθείας στην αρμοδιότητα της δικαιοσύνης, όπως κάθε πολίτης. Επιπλέον πρέπει να υπαχθεί στη δικαιοσύνη η “πολιτική πράξη”, δηλαδή η διαχείριση των πολιτικών πραγμάτων από τους πολιτικούς. Μέτρο της πολιτικής πράξης, που θα εξετάζει η δικαιοσύνη, οφείλει να είναι η αντιστοιχία της με το κοινό συμφέρον και την κοινωνική βούληση. Δεν νοείται ο πολιτικός να καταστρέφει ή έστω να βλάπτει τον πολίτη, την κοινωνία και να μην υπέχει ευθύνη γι’αυτό. Πρέπει να χορηγηθεί στον πολίτη δικαίωμα εννόμου συμφέροντος έναντι του πολιτικού, της διοίκησης και της δικαιοσύνης. Ο Αριστοτέλης μας πληροφορεί ότι το πολιτικό έγκλημα στη δημοκρατία τιμωρείται αυστηρότερα διότι δεν προσμετράται στη βαρύτητά του μόνο το είδος του αδικήματος, αλλά και ο αριθμός των αδικουμένων.

Ερώτηση: Το κομματικό-πολιτικό σύστημα της χώρας έχει φτάσει σε αδιέξοδο. Πιστεύεται ότι τα κόμματα είναι μέρος της λύσης; Αρκεί η εναλλαγή τους στην εξουσία;

Απάντηση:

Το κομματικό σύστημα δεν είναι το πολιτικό σύστημα. Όταν ταυτίζονται οι δυο έννοιες τότε μιλάμε για ιδιοποίηση του πολιτικού συστήματος από το κομματικό σύστημα, για κομματοκρατία. Το πρόβλημα για την Ελλάδα ότι η κομματοκρατία δημιούργησε τους όρους της κρίσης που μαστίζει την κοινωνία. Το πολιτικό προσωπικό είναι μέρος της κρίσης, άρα δεν μπορεί να γίνει μέρος της λύσης. Γιατί δεν το θέλει και φυσικά δεν το μπορεί. Γιατί προϋποτίθεται η ολική ανασυγκρότηση της πολιτείας. Ώστε η εναλλαγή στην εξουσία δεν προσφέρει καμία δυνατότητα επίλυσης του ελληνικού προβλήματος. Άλλωστε, το ελληνικό πρόβλημα δεν είναι τωρινό, με διαφορετικές εκδηλώσεις αποτελεί την σταθερά από το 1830. Η μεταπολίτευση μπορεί να ορισθεί ως η ολική επαναφορά της χώρας στο καθεστώς της φαυλοκρατίας του 19ου αιώνα.

Ερώτηση: Μεσούσης της οικονομικής, κοινωνικής, αξιακής κρίσης που ζούμε θα έπρεπε οι πνευματικοί άνθρωποι να είναι μπροστάρηδες. Γιατί ακόμα και τώρα ορισμένοι που διατυπώνουν θέσεις, δρουν ως άτομα και όχι ως συλλογικότητες, ώστε να επικοινωνήσουν καλύτερα με τον κόσμο; Πιστεύεται ότι η «Σπίθα» θα τύχει της υποστήριξης του κόσμου;

Απάντηση:

Οι πνευματικοί άνθρωποι για να είναι μπροστάρηδες πρέπει να μην είναι απολογητές ή ενεργούμενα της εξουσίας και των μηχανισμών. Πρέπει δηλαδή να μην είναι έτοιμοι να εξαργυρώσουν τον λόγο τους με χορηγίες δημοσιότητας ή θέσεων στο σύστημα και άλλων υλικών κλπ παροχών. Πρέπει επίσης να έχουν κάτι να πουν, να μην αναπαράγουν απλώς με καλλιέπεια τα τετριμμένα που γνωρίζει ο κάθε κοινός πολίτης ή να αναλώνονται σε μια άγονη κριτική χωρίς προοπτική. Η διανόηση δεν μπορεί και δεν πρέπει να λειτουργεί ως “συλλογικότητα”, αλλιώς θα είναι μια στρατευμένη ομάδα που θα συντάσσεται με συμφέροντα ή με συμβιβασμούς σκοπιμοτήτων. Η στάση αυτή δεν είναι συμβατή με την σχέση του στοχαστή με τη γνωστική λειτουργία. Δεν πρέπει επίσης να νομίζει ότι μπορεί να αποτελέσει τον σύμβουλο του ηγεμόνα. Η διανόηση οφείλει, κατ’εμέ, να τοποθετείται στην πλευρά της προόδου, δηλαδή με ό,τι απελευθερώνει την κοινωνία και θέτει στη διάθεση του κοινού την ευημερία της χώρας.

Ερώτηση: Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι το ΔΝΤ μας δίνει εξειδικευμένες και τεχνοκρατικές προτάσεις που μας βοηθούν. Τις καλύτερες-βέλτιστες λύσεις μπορεί να τις δώσει μόνο ένας ειδικός; Γιατί τα κόμματα δεν χρησιμοποίησαν τον κομματικό και κρατικό μηχανισμό για να δώσουν αυτές τις λύσεις;

Απάντηση:

Τι θέλουν να πουν; Ότι οι Έλληνες αγνοούν τι πρέπει να γίνει και έρχονται οι θλιβερές εκείνες φιγούρες της τρόικας να μας διαφωτίσουν; Αυτό που μπορεί να διαπιστώσει κανείς είναι ότι το θράσος και η έπαρση που επιδεικνύουν είναι αντίστοιχο με την τραγική δουλοπρέπεια της πολιτικής τάξης και το μέγεθος της επιτροπείας στην οποία υπέβαλε τη χώρα. Διότι η ελληνική κρίση είναι το αποτέλεσμα της ιδιοποίησης του κράτους και μάλιστα της λεηλασίας του δημόσιου αγαθού που επιχείρησε διαχρονικά το ελληνικό πολιτικό προσωπικό και οι συγκατανευσιφάγοι τους. Η παρουσία της τρόικας υπαγορεύθηκε από την άρνηση του πολιτικού προσωπικού να συμπεριφερθεί με όρους δημοσίου συμφέροντος, να απαρνηθεί το καθεστώς της κομματοκρατίας που το θρέφει. Παρέδωσαν τη χώρα στην ξένη επιτροπεία με την ελπίδα ότι έτσι θα διατηρήσουν το καθεστώς του δυνάστη επί της ελληνικής κοινωνίας.

Ερώτηση: Ποία είναι η άποψή σας για την αξιοποίηση της κρατικής περιουσίας. Είναι ένα ζήτημα που έχει προκαλέσει πολλές αντιδράσεις. Όχι για το αν πρέπει να αξιοποιηθεί, κάτι για το οποίο όλοι συμφωνούν, αλλά για τον τρόπο.

Απάντηση:

Το διακύβευμα είναι πώς θα γίνει η διανομή του δημόσιου πλούτου και όχι εάν η ιδιοκτησία θα ανήκει στο κράτος ή στον ιδιώτη. Επομένως, το πραγματικό ερώτημα εστιάζεται στο πολιτικό σύστημα. Η πολιτική είναι μια εκρηκτικής ισχύος δύναμη γι’αυτόν που την κατέχει. Πριν από λίγα μόλις χρόνια ενομίζετο ότι το εύρος της πολιτικής συναρτάτο με το μέγεθος της ιδιοκτησίας του κράτους. Το ζήτημα εντούτοις είναι ποιός κατέχει την πολιτική αρμοδιότητα και όχι ποιός κατέχει την ιδιοκτησία. Το ερώτημα αφορά στην αναδιανομή του οικονομικού κλπ αγαθού και υπό το πρίσμα της ελευθερίας η ιδιοκτησία του συστήματος. Εάν η κοινωνία επενδυόταν το πολιτικό σύστημα, αυτή θα αποφάσιζε πως θα γινόταν η αναδιανομή του οικονομικού προϊόντος. Σήμερα το ερώτημα της αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας τίθεται όπως τίθεται ακριβώς διότι την πολιτική αρμοδιότητα την κατέχουν οι δυνάμεις της αγοράς και όχι η κοινωνία.

Ερώτηση: Γίνεται όλο και πιο φανερό ότι τελικά εντός της Ε.Ε υπήρχε ένα μοντέλο κέντρου-περιφέρειας, όπου η περιφέρεια συντηρούσε το κέντρο. Η πραγματική ένωση των κρατών έχει ελπίδα στον νέο πλαίσιο που διαμορφώνεται; Ποιος ο ρόλος της Γερμανίας στην Ε.Ε σήμερα;

Απάντηση:

Μέχρι σήμερα η πολιτική Ευρώπη στηριζόταν στην αρχή των συμφωνημένων συνεργειών, της συναίνεσης και συνήθως της ομοφωνίας. Σήμερα παρατηρούμε ότι η Γερμανία μεταβάλει τους όρους του παιχνιδιού και επιδιώκει να εισαγάγει στη λογική της γυμνής ισχύος στις εσωτερικές υποθέσεις της Ένωσης. Δυο φορές επιχείρησε να ηγεμονεύσει στην Ευρώπη με τα όπλα και την αιματοκύλισε. Τώρα το επιχειρεί με όχημα την πολιτική Ευρώπη και το ευρώ. Τη μοναδική ευκαιρία να εφαρμόσει απροσχημάτιστα το μοντέλο της ηγεμονίας τής το πρόσφερε η Ελλάδα. Ο κίνδυνος που ενυπάρχει είναι να ξεπεράσει τα όρια και να οδηγήσει στην αναίρεση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Ερώτηση: Πιστεύετε ότι η ομογένεια μπορεί να βοηθήσει την χώρα να βγει από το τέλμα; Δεν εννοώ βέβαια το ομολογιακό δάνειο που σκέφτεται να εκδώσει η κυβέρνηση.

Απάντηση:

Η ομογένεια θα μπορούσε να βοηθήσει εάν την ενσωματώναμε στον πολιτειακό ιστό της χώρας κατά τρόπο που θα λειτουργούσε εξυγιαντικά για το καθεστώς της κομματοκρατίας που λυμαίνεται το κράτος. Η ιδέα του ομολογιακού δανείου δεν νομίζω ότι θα λειτουργήσει, γιατί θυμίζει το λογαριασμό του νυν Προέδρου της Βουλής. Επικαλέσθηκε τον πατριωτισμό των Ελλήνων για να καταθέσουν τον οβολό τους, ενώ την ίδια στιγμή με την “πολιτεία” του έδειχνε την αχόρταγη πρόθεση της κομματοκρατίας: να καταβάλει το θύμα τη δαπάνη για την κραιπάλη που συνέχιζε να επιδίδεται η πολιτική τάξη. Η Βουλή αύξησε τον προϋπολογισμό της εν μέσω κρίσεως…Δεν νομίζω ότι η διασπορά θα συναινέσει να γίνει η αγελάδα του ιδιοτελούς ελληνικού κράτους.

Ερώτηση: Θα μπορούσε η Ελληνική επιχειρηματική ομογένεια, τα ελληνικά ιδρύματα που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό, οι έδρες ελληνικών σπουδών να αποτελέσουν την ήπια ισχύ της χώρας στην διαμόρφωση της εξωτερικής της πολιτικής;

Απάντηση:

Η Ελλάδα θα μπορούσε να γίνει μια υπερδύναμη πολιτισμού. Να μεταβάλει τη θέση της στην ιστορία του πολιτισμού σε δυναμική συνιστώσα ευημερίας και επιρροής και, συγχρόνως, να αναδειχθεί άξιος εκπρόσωπός του. Αντί γι’αυτό, η δυναστική κομματοκρατία έχει μεταβάλει τη χώρα σε δύσοσμη πραγματικότητα στον κόσμο. Ώστε, η ερώτησή σας μας επαναφέρει στο κεντρικό πρόβλημα. Δεν υπάρχει διέξοδος χωρίς την αλλαγή του πολιτικού συστήματος, δηλαδή της σχέσης μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής.

(συνέντευξη που παραχώρησε ο καθηγητής Γ. Κοντογιώργης στο ιστολόγιο udemand στις 24/3/2011)

Ιδιωτικοποιήσεις για αρχάριους

Ν. Σταύρου
Οι ιδιωτικοποιήσεις είναι το θεωρητικό τέκνο του Καρλ Χάγεκ και του Μίλτον Φρίντμαν. Ο Φρίντμαν πίστευε ότι οι διεφθαρμένοι πολιτικοί είναι το καλύτερο μέσο για τη νομιμοποίηση κάθε ψευδούς οικονομικής θεωρίας. Εκείνος και οι οπαδοί του επέλεξαν τη Χιλή του Πινοσέτ για να εφαρμόσουν ένα οικονομικό δόγμα που θα γκρέμιζε μια για πάντα τον κεϊνσιανισμό, και μαζί του το κράτος πρόνοιας.

Στην καρδιά της θεωρίας τους βρίσκεται η αντίληψη πως οτιδήποτε χωρίς την ταμπέλα "ιδιωτικό" ή με την ταμπέλα "κρατικό" μπορεί και πρέπει να ιδιωτικοποιηθεί. Για παράδειγμα, οι ελληνικές παραλίες ή οι πλαγιές της Πίνδου έχουν ως προστάτη τους το κράτος και ως τέτοιες μπορούν να "πουληθούν" ή να δοθούν προς ενοικίαση σε ιδιώτες, με τον μανδύα της "ανάπτυξης". Η παγκοσμιοποίηση και το λυκόφως της εθνικής κυριαρχίας διευκόλυναν τέτοιου είδους συναλλαγές.

Των ιδιωτικοποιήσεων προηγούνται η de facto χρεωκοπία του κράτους και τα στρατοσφαιρικά επίπεδα ανεργίας. Εν συντομία, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί το οικονομικό χάος, για το οποίο ευθύνονται οι μυστηριώδεις "δυνάμεις της αγοράς". Η λογική είναι ότι υπό συνθήκες εξαθλίωσης οι "ιθαγενείς" δεν έχουν την πολυτέλεια της διαμαρτυρίας ή της διαπραγμάτευσης της εργασίας τους. Η μοναδική τους έννοια είναι η δουλειά και ο μισθός τους.

Όλοι οι απατεώνες γνωρίζουν ότι ο πιο γρήγορος τρόπος για να ιδιωτικοποιήσεις κάτι είναι να το κλέψεις. Η μέθοδος αυτή τελειοποιήθηκε στη Ρωσία κατά τη διάρκεια του '90. Ο πρώτος στόχος των ιδιωτικοποιήσεων από τις δυτικές "μεγαλοφυϊες" ήταν η Gazprom -η μεγαλύτερη κρατική εταιρεία στον κόσμο.

Το ρωσικό παράδειγμα μας δίδαξε χρήσιμα μαθήματα, τα οποία εφαρμόστηκαν σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Χιλής. Στη Χιλή επεκτάθηκε σε όλους τους τομείς, ακόμη και στην εκπαίδευση και στις πλουτοπαραγωγικές πηγές. Κατ' αυτόν τον τρόπο, εν ονόματι της "ανάπτυξης" και των "επενδύσεων", ένας τσαρλατάνος από τη Μέση Ανατολή αγόρασε ένα κομμάτι γης όσο η Αλβανία για να το μετατρέψει σε "φυσικό καταφύγιο". Η γη είναι δική του και μπορεί να την κάνει ό,τι θέλει, ακόμη και να φέρει ξένους ειδικούς για να τη διαχειριστούν. Αυτόν τον καιρό οι φοιτητές της Χιλής κάνουν απεργίες πείνας και η νοσταλγία για τους "σοσιαλιστές" του χθες έχει ενταθεί.

Ο δρ Νικόλαος Σταύρου είναι καθηγητής (επίτιμος) Διεθνών Σχέσεων στο Howard University των Η.Π.Α.
Δημοσιεύθηκε στο Βήμα 11/9/2011

Η Κρίση ένας "Νέος Μεσοπόλεμος" πολλών ταχυτήτων;

Δημήτρης  Φάρος*

Η σημερινή παγκόσμια οικονομική κρίση παραλληλίζεται συχνά ως προς την έντασή της με το κραχ του ’29, ενώ, με τη σειρά της, γεωπολιτικά διαμορφώνει ένα σκηνικό ανάλογο του Μεσοπολέμου, το οποίο χαρακτηριζόταν από εθνική περιχαράκωση, διακρατικούς ανταγωνισμούς, εμπορικούς πολέμους και, κυρίως, σοβούσες κοινωνικές εντάσεις που οδήγησαν σε ριζικές πολιτικές ανακατατάξεις και ανατροπές στο εσωτερικό των κρατών.

Οι εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή – που συλλήβδην ομαδοποιήθηκαν κάτω από την ονομασία «Αραβική Άνοιξη» - πυροδοτήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από την οικονομική κρίση. Γενικότερα, η κατάσταση θα μπορούσε να παραλληλιστεί με την κρίση νομιμοποίησης της δημοκρατίας και τη βίαια είσοδο των μαζών στην πολιτική σκηνή στην Ευρώπη κατά τις δεκαετίες του ’20 και του ’30.

Η διαπίστωση αυτή ισχύει ιδίως στις περιπτώσεις της Τυνησίας και της Αιγύπτου, που αποτελούν τις πιο «ανοικτές» στον παγκόσμιο ανταγωνισμό χώρες της περιοχής. Εκεί, η κρίση οδήγησε μέρος της νεολαίας με ανώτατη μόρφωση στην προλεταριοποίηση, ενώ η παγκόσμια έκτασή της κατέστησε μη ρεαλιστική λύση για τα στρώματα αυτά την μετανάστευση. Σε συνδυασμό με την ύπαρξη μεγάλων εξαθλιωμένων μαζών, αλλά και ομάδων θρησκευτικού ριζοσπαστισμού, το σκηνικό αυτό επιτάχυνε την απονομιμοποίηση των καθεστώτων της περιοχής. Η απονομιμοποίηση αυτή προήλθε από την αποτυχία του «εκσυγχρονισμού» που επαγγέλθηκαν τα μπααθικά και σοσιαλιστικά καθεστώτα, στο όνομα του αραβικού εθνικισμού. Μολονότι υποσχέθηκαν την κοινωνική και εθνική χειραφέτηση των χωρών τους, εκφυλίστηκαν, ιδίως μετά την δεκαετία του ’70, σε στρατοκρατικές ολιγαρχίες που μόνο στόχο είχαν την διαιώνισή τους στην εξουσία. Επίσης, αν και αρχικά υπήρξαν σημαιοφόροι στον αγώνα ενάντια στην δυτική αποικιοκρατία και μετα-αποικιοκρατία (βλ. Κίνημα Αδεσμεύτων), και του αγώνα των Παλαιστινίων στο όνομα του παναραβισμού, μετατράπηκαν, ουσιαστικά, σε βασικούς συνομιλητές και συμμάχους των ΗΠΑ, αλλά και του Ισραήλ, στην περιοχή. Η μετάλλαξη αυτή εκλήφθηκε ως «προδοτική» από τις μάζες και αύξησε το ακροατήριο του ισλαμιστικού φονταμενταλισμού. Η περίπτωση της μετανασερικής Αιγύπτου είναι χαρακτηριστική ως προς αυτό.

Η έκρηξη απονομιμοποίησης των καθεστώτων αυτών, της οποίας γίναμε θεατές πριν λίγους μήνες, πιθανόν να εισέρχεται στη δεύτερη φάση της με τα εκτεταμένα επεισόδια και την  επίθεση των διαδηλωτών στην ισραηλινή πρεσβεία στο Κάιρο, τα ξημερώματα της 10 Σεπτεμβρίου 2011. Μένει να δούμε την τελική πολιτική μορφή που θα λάβει η τρέχουσα αναταραχή στην περιοχή, την στιγμή, μάλιστα, που ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιχειρεί να της προσδώσει «νέο-οθωμανικό» μανδύα και προσανατολισμό. Και εδώ θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι με τη στάση του απονομιμοποιεί ακόμη περισσότερο τα καθεστώτα των χωρών της περιοχής στα μάτια των ίδιων των υπηκόων τους, υπερθεματίζοντας ως προς την υπεράσπιση των δικαιωμάτων του ισλαμικού κόσμου έναντι του Ισραήλ και της Δύσης.

Θα πρέπει, βέβαια, να επισημάνουμε ότι το «παιχνίδι» σήμερα δεν παίζεται μόνο από κράτη, αλλά και από υπερεθνικές οντότητες, όπως η Ε.Ε. Επιπλέον, οι αλληλεπιδράσεις λαμβάνουν χώρα όχι μόνο εντός περιφερειών του πλανήτη, αλλά και ανάμεσα σε αυτές. Οι παγκόσμιες οικονομικές συνέπειες της κρίσης επιτείνουν την οικονομική περιχαράκωση και τον εμπορικό πόλεμο που σήμερα βλέπουμε να διεξάγεται, ιδιαίτερα ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα, θυμίζοντας τον ανταγωνισμό

εμπορευμάτων και υποτιμήσεων του Μεσοπολέμου.

Η παρούσα χρηματοπιστωτική κρίση βρήκε την Ευρώπη σε μία φάση γενικότερης αμηχανίας: όχι μόνο γιατί έχει να αντιμετωπίσει προκλήσεις που θέτουν εν αμφιβόλω το τρέχον μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθεί, αλλά και διότι αποδεικνύει την απροθυμία των μελών της να ρυθμίσουν το μέλλον τους με όρους κοινού συμφέροντος.

Κυρίως θα πρέπει να σταθούμε στην γερμανική πολιτική, γνωστή και ως «δομικός μερκαντιλισμός», η οποία κοντολογίς συνίσταται στην αυστηρή συγκράτηση των μισθών στο εσωτερικό της χώρας, τονώνοντας την ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών και δημιουργώντας μεγάλο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών, πράγμα που καθιστά τα προϊόντα των υπολοίπων χωρών της ζώνης του ευρώ μη ανταγωνιστικά. Με τον τρόπο αυτό, η Γερμανία εκμεταλλεύεται τα ήδη μεγάλα πλεονεκτήματά της στο έπακρον όχι για να αυξήσει την ανάπτυξη στην Ε.Ε., αλλά για να παραγάγει προϊόντα χαμηλού κόστους, με στόχο να ανταγωνιστεί απευθείας τις ΗΠΑ και τις αναδυόμενες οικονομίες, όπως την Κίνα και την Ινδία.

Με την πολιτική, όμως, αυτή,  καθηλώνεται η ζήτηση και τίθεται εν αμφιβόλω το μεταπολεμικό ευρωπαϊκό κοινωνικό κράτος, χωρίς να αντικαθίσταται από κάποιο άλλο είδος «κοινωνικού συμβολαίου». Την ίδια στιγμή, βέβαια, μεγαλώνει η ανάγκη για πιθανά νέα πακέτα διάσωσης, τα οποία καλούνται να πληρώσουν όλο και πιο απρόθυμοι «πλούσιοι».

Δημιουργούνται, με αυτόν τον τρόπο, κενά και κοινωνικά χάσματα που συνοδεύονται από αισθήματα δυσαρέσκειας, ακόμα και απόσυρσης μεγάλων μαζών από την πολιτική διαδικασία, που μπορεί μακροπρόθεσμα να προκαλέσει ένα κενό σε πολιτικό επίπεδο. Στις ευρωπαϊκές χώρες το κοινωνικό ρήγμα μπορεί να μην επηρεάσει την πολιτική ισορροπία κατά τον μεσοπολεμικό τρόπο ή τις σημερινές εξελίξεις στην Μέση Ανατολή. Στη σύγχρονη εποχή, η επανάληψη απολυταρχικών φαινομένων στην Ευρώπη είναι, μάλλον σίγουρα απίθανη, ακόμη κι αν επαληθευθούν, ευφάνταστα για τα σημερινά δεδομένα, σενάρια περί διάλυσης της Ε.Ε.

Ωστόσο, το ρήγμα αυτό θα εσωτερικευθεί στις κοινωνίες, με θύμα την κοινωνική συνοχή και απόρροια την απόσυρση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού από την πολιτική διαδικασία . Τα κοινωνικά χάσματα στο εσωτερικό των κοινωνιών θα εκτονώνονται με μηδενιστικές εξάρσεις βίας, στις οποίες θα καταφεύγουν τα ραγδαία προλεταριοποιούμενα μεσαία στρώματα. Συνεπώς, αυτό από το οποίο κινδυνεύει η σύγχρονη δημοκρατία στην Ευρώπη δεν είναι τόσο μία απολυταρχική «έκρηξη», αλλά μία μεταμοντέρνα μηδενιστική … «έν-ρηξη» με συνεχώς βαθύτερα χάσματα – με τις κοινωνίες να περιέρχονται σε κατάσταση «μαύρης τρύπας».

Η κατάσταση στις ΗΠΑ είναι κάπως διαφορετική, καθώς το κοινωνικό ρήγμα έχει βρει μία πολιτική διέξοδο στα «Tea Parties», μέσα από τα οποία εκφράζεται ακριβώς η απροθυμία μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού να ανεχθούν αναδιανεμητικές  λύσεις που να αφορούν το σύνολο της κοινωνίας. Ήδη, χρόνια τώρα, η μερίδα των Ρεπουμπλικάνων που μετέχει σε αυτά κατηγορούσε την κυβέρνηση του George W. Bush ως υπέρμετρα παρεμβατική για τα αμερικανικά δεδομένα («Big Government»). Αν και με τον Ομπάμα η απροθυμία γίνεται άγρια πολεμική, εν τούτοις τα «Tea Parties», δε φαίνεται να συνιστούν ακόμη εναλλακτική κυβερνητική πρόταση, αλλά απλά μία στείρα αντίδραση που στερεί τους Ρεπουμπλικάνους από τη διάθεση μετριοπάθειας για συνθέσεις. Ακόμη κι αν κάποιος από τους υποψηφίους που αυτά έχουν αναδείξει στο προσκήνιο λάβει τελικά το χρίσμα για την προεδρική αναμέτρηση του 2012, δεν αναμένεται να έχει την απαραίτητη αξιοπιστία ώστε να κερδίσει τους μετριοπαθείς και τους ανεξάρτητους, ιδίως μετά την πρόσφατη συνταγματική κρίση για το χρέος.

Σημαντική παάμετρος που θα επηρεάσει τις μελλοντικές εξελίξεις αποτελεί το γεγονός ότι η ανάδειξη των «Tea Parties» σηματοδοτεί μία ρήξη μέσα στο ίδιο το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, η οποία δεν περιορίζεται μόνο σε οικονομικά ζητήματα, αλλά επεκτείνεται και σε ζητήματα αξιών.

Στο σημείο αυτό θα δανειστούμε τις καίριες διαπιστώσεις ενός σύγχρονου διανοητή, του Θεόδωρου Ι. Ζιάκα, ο οποίος στο παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο του «Ο Σύγχρονος Μηδενισμός» (σελ. 56) αναδεικνύει ανάγλυφα την ύπαρξη και το χαρακτήρα της εσωτερικής διαίρεσης στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα:

«Επειδή οι φιλελεύθεροι και αριστεροί “εκσυγχρονιστές”, εξαιτίας της αμιγούς νεωτερικής φύσης τους, δεν είναι διατεθειμένοι να τηρήσουν τις αναγκαίες αποστάσεις από τον σύγχρονο μηδενισμό, έδωσαν τη δυνατότητα στους “συντηρητικούς” αντιπάλους τους, στην Αμερική πρωτίστως, να οικειοποιηθούν τη διάχυτη αντιμηδενιστική ανησυχία των πιο “καθυστερημένων” λαϊκών στρωμάτων και να τους ανατρέψουν. Το νεοδεξιό κατεστημένο της προεδρίας Μπους του Β΄ προσπάθησε να επιβάλει διά της βίας τη “νεοταξική” στρατηγική, με πρόσχημα τον “πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας”. Κατόρθωσε έτσι να “αμαυρώσει” ανεπανόρθωτα την εικόνα της και να την οδηγήσει σε αδιέξοδα». (Ας μας επιτραπεί εδώ να σημειώσουμε ότι το παραπάνω βιβλίο αποτελεί απαραίτητο οδηγό για την ψηλάφηση των οντολογικών αιτίων και προεκτάσεων της κρίσης του δυτικού πολιτισμού).

Πραγματικά, οι πολιτικοί οι οποίοι θα μπορούσαν να θεωρηθούν προπάτορες των «Tea Parties» (ιδιαίτερα ο Ron Paul και ο Pat Buchanan) κατακεραύνωναν τους «νεοσυντηρητικούς» του George W. Bush ως «εισοδιστές» πρώην τροτσκιστές που στόχο είχαν να παρασύρουν την Αμερική σε μια σειρά πολέμους που δεν είχαν σχέση με το πραγματικό εθνικό της συμφέρον – με αποκορύφωμα τη σφοδρή αντίθεσή τους στον πόλεμο στο Ιράκ το 2003.

Το εσωτερικό αυτό ρήγμα «καλύφθηκε» τεχνηέντως στις προεδρικές εκλογές του 2008 με την κάθοδο του παράταιρου «διδύμου» ΜακΚαίην-Πάλιν. Όπως γράφαμε σε άρθρο μας την επαύριον της εκλογής Ομπάμα, (βλ., «στο πρόσωπο της τελευταίας, εκπροσωπήθηκε η “βαθιά Αμερική” που αντιτίθεται σε φιλελεύθερες πολιτικές για την μετανάστευση, τις αμβλώσεις, τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, την αναδιανομή του εισοδήματος». Αντίθετα, ο ΜακΚαίην εμφανιζόταν «συντασσόμενος ακόμη και με τους Δημοκρατικούς σε νομοσχέδια σχετικά με τη νομιμοποίηση των παράνομων μεταναστών και την προστασία του περιβάλλοντος, δεν δίστασε να αντιταχθεί ακόμη και στις μειώσεις φόρων για τους πλουσίους, ένα θέμα-ταμπού για τους Ρεπουμπλικανούς». Εκεί, μάλιστα, όπου ο ΜακΚαίην ενστερνίζεται πλήρως την ατζέντα των  «νεοσυντηρητικών» είναι η εξωτερική πολιτική: επί George W. Bush ήταν υποστηρικτής του πολέμου στο Ιράκ και της συνέχισης της παραμονής των αμερικανικών στρατευμάτων εκεί, ενώ στήριξε και την συμμετοχή των ΗΠΑ στην επίθεση στη Λιβύη, επισκεπτόμενος, μάλιστα, τους εξεγερμένους.

Ωστόσο, με την εμφάνιση των «Tea Parties», το ρήγμα αυτό αποκτά και θεσμική μορφή. Να θυμίσουμε, για παράδειγμα, ότι ο ιδεολογικός  «πατέρας» των «Tea Parties», ο Ρον Πωλ, βουλευτής από το Τέξας, ήταν αντίθετος τόσο με τον πόλεμο ενάντια στο Ιράκ το 2003, όσο και ενάντια στη συμμετοχή των ΗΠΑ στην εφετινή επίθεση στη Λιβύη. Επίσης, το «νεοσυντηρητικό» Fox News, αν και στηρίζει σφόδρα τα «Tea Parties» και τους υποψηφίους τους (ιδίως λόγω του απηνούς του πολέμου ενάντια στην κοινωνικο-οικονομική ατζέντα του Ομπάμα), κρατάει, εντούτοις, σαφείς αποστάσεις από τον  Ρον Πωλ. Στην καλύτερη περίπτωση, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα θα καταλήξει πάλι σε έναν «παράταιρο γάμο», συνδυάζοντας έναν «νεοσυντηρητικό» υποψήφιο πρόεδρο με έναν αντιπρόεδρο που θα συγκινεί το κοινό της «βαθιάς Αμερικής» (αν και είναι ακόμη νωρίς για ονοματολογία, μία επανάληψη του «διδύμου» ΜακΚαίην-Πάλιν θα ήταν π.χ. μία κάθοδος του Τεξανού Κυβερνήτη Ρικ Πέρρυ και της Μισέλ Μπάχμαν, βουλευτού από τη Μινεσότα).  Επίσης, πέρα από μία τέτοια, «εμβαλωματική», λύση, δεν πρέπει να αποκλείσουμε ούτε μία «εξωσυστημική» υποψηφιότητα, ούτε και μία επίσημη, μόνιμη διάσπαση του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, την επομένη της ήττας του στις εκλογές του 2012 – την οποία θεωρούμε, με τα ως τώρα δεδομένα, ως το πιθανότερο ενδεχόμενο.

Συμπερασματικά, για τις ΗΠΑ, θα μπορούσαμε να πούμε πως η μεσοπολεμική αναλογία μόνο επιφανειακά αναδεικνύει τον Ομπάμα σε νέο … Φραγκλίνο Ρούζβελτ: το δικό του –οικολογικό, μεταξύ άλλων- «New Deal» δεν κατάφερε να αποτελέσει ένα στέρεο κοινωνικό συμβόλαιο, καθώς οι συμβιβασμοί στους οποίους αναγκάζεται να καταφύγει το μετατρέπουν σε … «μαντάρισμα» επισφαλών συναινέσεων. Αν επιβιώνει πολιτικά είναι επειδή το ρήγμα στο αντίπαλο στρατόπεδο μοιάζει να ριζοσπαστικοποιείται.

Αντί επιλόγου, παρατηρούμε ότι κάθε περιοχή της Γης βιώνει διαφορετικά το νέο μετα-μοντέρνο  «μεσοπολεμικό» σκηνικό, συναρτήσει όχι μόνο της οικονομικής της ζωτικότητας, αλλά και του επιπέδου ανάπτυξης του πολιτικού της συστήματος και της μετοχής αυτού στην κρίση της νεωτερικότητας. Όσο για την Ελλάδα, το συμπέρασμα - «προφητεία» του Κονδύλη, ότι ο δικός της μεταμοντερνισμός συνίσταται στο ότι αποτελεί μια στενή και παράμερη λωρίδα στο ευρύ φάσμα άλλων (από: «Η παρακμή του αστικού πολιτισμού»), μας οδηγεί να αντιληφθούμε, τουλάχιστον, ότι η παρασιτική μας μετοχή στο σκηνικό αυτό, μπορεί να βιωθεί μόνο ως κρίση – που σήμερα φτάνει σε παροξυσμό.

* Ο Δημήτρης Φάρος είναι διεθνολόγος

Αναδημοσιευση από το Αντίφωνο του αρθρου Η Κρίση Πρελούδιο σε Έναν Νέο «Μεσοπόλεμο» Πολλών Ταχυτήτων ;